(الارث عند فقهاء الامامیه) قواعد و تطبیق

این نوشتار، نظام فقهی مربوط به ارث در فقه امامیه و فروع و ابعاد فقهی مربوط را در یک مقدمه و ده فصل پیش روی مخاطبان می نهد. نویسنده در مقدمه به مبانی کلی ارث در اسلام پرداخته و سفارش دین اسلام در داشتن روابط خوب با خویشاوندان و بستگان و استفاده از ارث به عنوان یکی از محورهای حل اختلاف بین آنان را بیان می کند. وی در فصل اول به تعریف ارث از لحاظ لغوی و اصطلاحی فقهی می پردازد؛ در فصل دوم بر اهمیت ارث و ابعاد آن تأکید ورزیده و در فصل سوم مشروعیت ارث را با استفاده از ادله قرآنی، روایی و عقلی ثابت می کند. فصل چهارم به حکمت تدریجی بودن تشریع احکام ارث در اسلام و مراحل تشریع آن اختصاص دارد. نگارنده در فصل پنجم حقوق متعلق به تَرکه میت را بیان کرده و تجهیز میت، تأمین هزینه تجهیز کفن، مقدار مقرونه، پرداختن قرض های میت، رسیدگی به وصایای میت و تعیین ارث به جای مانده از وی را شرح می دهد. در فصل ششم شروط مربوط به ارث و اموری که باید از لحاظ فقهی در زمینه تقسیم ارث و تعلق گرفتن آن به طبقات مختلف ارث رعایت شود بیان گردیده است. در فصل هفتم چیزهایی که ارث به آن ها تعلق می گیرد، مانند حقوق، اموال، اعیان و منافع از لحاظ فقهی بررسی می گردد. در فصل هشتم به موجبات ارث، یعنی چیزهایی که به واسطه آن ارث به یک فرد تعلق می گیرد، مثلِ نسب و سبب و تعریف شرعی و مراتب و انواع آن ها می پردازد. در فصل نهم موانع ارث، یعنی اموری که وجود آن ها باعث محرومیت از ارث می شود، همچون: کفر، ارتداد، قتل و رقیت (بندگی) به صورت مبسوط بیان شده است. در این فصل نویسنده شرایط کفر و ارتداد و سایر احکام مربوط به ارث کافر پس از اسلام آوردن و توبه مرتد، احکام قاتل، انواع قتل عمد و شبه عمد، قتل خطایی و شرایط مانع بودن آن از ارث و احکام بردگان و ارث فرد مملوک را شرح می دهد. در فصل دهم احکام حجب و حاجب، یعنی شخصی که وجود او مانع رسیدن ارث به فرد دیگری در طبقات دیگر ارث می شود، بیان شده و انواع حجب به لحاظ رتبه ارث و درجات حجب و شدت و ضعف آن ها در ارث و شروط حجب برای مانعیت ارث به صورت مشروح بیان گردیده است.